- Definicja ostrego zapalenia wyrostka
- Co to jest wyrostek robaczkowy
- Przyczyny zapalenia wyrostka
- Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
- Diagnostyka zapalenia wyrostka robaczkowego
- Leczenie ostrego zapalenia wyrostka
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego może występować u ludzi w każdym wieku, jednak najczęściej zdarza się pomiędzy 5 a 40 rokiem życia. Jest najczęstszą przyczyną tzw. ostrego brzucha. Przykra dolegliwość może pojawiać się, gdy ujście wyrostka do jelita ślepego zostaje zamknięte. Zamknięcie może być spowodowane treścią pokarmową albo złogami lub połkniętym przedmiotem. Nieleczone zapalenie wyrostka może prowadzić do pęknięcia i rozlania treści w otrzewnej, co w konsekwencji doprowadzi do zagrażającego życiu zapalenia otrzewnej.
Definicja: ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest stanem, do którego dochodzi w następstwie zatkania ujścia wyrostka do jelita ślepego. Są różne przyczyny takiej blokady – kamień kałowy, resztka pokarmu, połknięty przedmiot. Zapalenie wyrostka występuje bardzo ciężko – statystycznie u jednej na 10 000 osób rocznie. Najrzadziej na zapalenie wyrostka zapadają niemowlęta i seniorzy. Jest to przypadłość, którą trudno przewidzieć, dlatego stan taki nazywa się ostrym (nagłym).
Co to jest wyrostek robaczkowy
Wyrostek to fragment przewody pokarmowego, który potocznie nazywa się ślepą kiszką. Rozmiary wyrostka mogą być bardzo różne – od kilku do nawet dwudziestu-kilku centymetrów. Przyjmuje się, że wyrostek zlokalizowany jest w prawym dolnym kwadrancie jamy brzusznej. Może być jednak zlokalizowany bardziej na środku, a u wyjątkowych osób nawet…po lewej stronie jamy brzusznej. Czy wyrostek spełnia jakąś funkcję? Niektórzy naukowcy twierdza, że w związku z tym, że wyrostek wypełniony jest tkanką chłonną, może pełnić on funkcje odpornościowe. Nie potwierdzają tego badania prowadzone na osobach po usunięciu wyrostka – nie wykazują one żadnych specyficznych objawów ani nie cierpią na obniżoną odporność ogólną.
Przyczyny zapalenia wyrostka
W co drugim przypadku ustalenie przyczyny zapalenia wyrostka jest praktycznie niemożliwe. Najczęściej za stan zapalny odpowiadają kamienie kałowe zatykające światło wyrostka, zmiany guzowate w świetle wyrostka (np. rakowiak), glista ludzka, owsiki, tasiemiec, które mogą zatkać światło wyrostka.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
U większości pacjentów daje się zaobserwować bardzo podobne objawy zapalenia wyrostka. Są to bóle brzucha w okolicy pępka, nudności oraz wymioty (nie zawsze). Z czasem ból promieniuje do prawego dołu biodrowego, a pozostałe dolegliwości zaostrzają się. Pacjent może podkurczać nogi w celu przyniesienia ulgi. Pojawia się również podwyższona temperatura, która oscyluje w okolicy 37,5-38,5 stopnia. U części pacjentów będzie można zaobserwować także podwyższone tętno.
Objawy ostrego zapalenia wyrostka mogą być niejednoznaczne – u dzieci zapalenie wyrostka może mieć przebieg ostrzejszy, przypominający bardziej tzw. jelitówkę. U osób z nadwagą z kolei, objawy bólowe mogą być słabsze, co również utrudnia badanie fizykalne.
Diagnostyka zapalenia wyrostka robaczkowego
Pacjenta, który trafia do lekarza z podejrzeniem zapalenia wyrostka w pierwszej kolejności poddaje się badaniu fizykalnemu. Lekarz bada brzuch i sprawdza czy nie doszło do podrażnienia jamy otrzewnowej. Stwierdza się bolesność uciskową w tzw. punkcie McBurneya – na 1/3 odległości pomiędzy przednim górnym kolcem biodrowym, a pępkiem. Dodatni jest także objaw Rovsinga (silny ból w prawym podbrzuszu pod uciskiem lewego podbrzusza). Lekarz sprawdza także objaw Jaworskiego. Pacjenta kładzie się na płaskiej powierzchni, a jego prawą dolną kończynę wyprostowaną w kolanie opuszcza się w dół. W tym samym czasie lekarz uciska okolice wyrostka, co u pacjenta z zapaleniem wyrostka powoduje silny ból. Jeżeli u pacjenta z ostrym zapaleniem wyrostka doszło już do zapalenia otrzewnej, można stwierdzić u niego także objaw Blumberga (występowanie silnego bólu w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku brzucha przez badającego).
Ponadto jako uzupełniające przeprowadza się badania obrazowe, między innymi USG jamy brzusznej oraz miednicy , a także tomografię komputerową (w trudnych diagnostycznie przypadkach). Badaniem, które wskazuje również na stan zapalny (choć nie wskazuje jaki) jest badanie krwi CRP.
Zapalenie wyrostka robaczkowego może dawać podobne objawy do kilku innych chorób i stanów wymagających interwencji lekarskiej. Obraz kliniczny choroby nie zawsze jest jednoznaczny – wykluczając inne choroby bierze się pod uwagę między innymi endometriozę, skręt torbieli jajnika, pęknięcie torbieli jajnika, ciążę pozamaciczną, zapalenie pęcherzyka żółciowego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, ostre zapalenie trzustki, perforację wrzodu, niedrożność jelit.
Leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego
Ostre zapalenie wymaga bezwzględnej interwencji chirurgicznej. Metodą najczęściej stosowaną jest appendektomia. Obecnie stosuje się głównie leczenie laparoskopowe i tylko w wyjątkowych okolicznościach konieczna jest tradycyjna operacja. Przy zapaleniu wyrostka nie wolno podawać choremu leków przeczyszczających ani stosować ciepłych okładów. Nie powinno podawać się także leków przeciwzapalnych, które mogą maskować obraz choroby.
Po usunięciu wyrostka, niektórym pacjentom przepisuje się jeszcze krótką kurację antybiotykami. Wszyscy pacjenci powinni zgłosić się na kontrolę po operacji oraz zgłoszenie lekarzowi rodzinnemu fakt usunięcia wyrostka.
BIBLIOGRAFIA:
- A. Cichocka, Praktyczny poradnik żywieniowy w odchudzaniu oraz profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2016.
- Dietetyka. Kompendium, red. L. Ostrowska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
- I. Kaczmarczyk-Sedlak, A. Ciołkowski, Zioła w medycynie. Choroby układu pokarmowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.