Rodzaje wszawicy – jakie wszy istnieją
Przyczyny wszawicy – skąd się biorą wszy
Wszawica głowy – objawy
Wszawica odzieżowa – objawy
Wszawica łonowa – objawy
Dimetykon na wszy
Wszawica jest chorobą pasożytniczą. Wszy mogą zaatakować wszędzie. Najczęściej kojarzona z dziećmi (bywa nawet nazywana chorobą wieku dziecięcego), choć dotyczy wszystkich grup wiekowych. Na szczęście współcześnie mamy dużo lepsze metody walki z tymi pasożytami, niż nasze mamy czy babcie.
Jeśli wierzyć literaturze i amerykańskim naukowcom, wesz jest z człowiekiem od zarania dziejów – towarzyszy nam już blisko 20 milionów lat. Na szczęście, w porę zauważona jest słabym przeciwnikiem i nie powoduje dużego spustoszenia.
Rodzaje wszawicy – jakie wszy istnieją?
Wszawica, czyli pediculosis, może być powodowana przez trzy typy: wesz głowową, wesz łonową oraz wesz odzieżową. Wszystkie trzy typy wszy występują na całym świecie, niezależnie od klimatu. Najczęściej w Polsce spotykane są zakażenia wszą głowową. Dużo rzadziej zdarzają się zakażenia wszą łonową czy odzieżową. Wesz odzieżowa współcześnie rozprzestrzenia się u osób bezdomnych, skrajnie zaniedbanych pod względem higienicznym.
Wszawica głowowa nie jest chorobą brudnych głów – takie myślenie jest bardzo krzywdzące, chorują zarówno osoby z czystymi i niekoniecznie czystymi włosami. Pojawia się w grupach zamożnych dzieci tak samo często jak w biednych domach.
Przyczyny wszawicy – skąd się biorą wszy
Zdaniem naukowców wszawica paradoksalnie jest efektem współczesnego trybu życia – żyjemy coraz bliżej siebie, w dużych skupiskach, korzystamy ze wspólnych przestrzeni i przedmiotów i… środków komunikacji masowej. Najczęściej lokalna epidemia wszawicy swoje źródło znajduje w placówkach edukacyjnych – w żłobku, przedszkolu czy szkole, ale także na obozach i koloniach. Bawiące się ze sobą dzieci są najlepszym co może spotkać na swojej drodze wesz. Wesz głowowa może przenosić się za pośrednictwem człowieka na drugiego człowieka samodzielnie, ale również poprzez kontakt z przedmiotami, na których jest w stanie jakiś czas przetrwać. Warto pamiętać o odpowiednim odkażaniu, praniu i czyszczeniu przedmiotów takich jak szczotki, grzebienie, czapki, berety, ozdoby do włosów.
Mówi się, że wszawica głowowa dotyczy głównie dzieci w wieku od 3 do 15 lat, jednak nie są to sztywne ramy. Jeszcze jakiś czas temu w polskich szkołach higienistki regularnie sprawdzały głowy dzieciom – szybko wyłapane przypadki wszawicy pozwalały na zastopowanie rozprzestrzeniania się tych pasożytów. Dzisiaj niestety dziecięcej główki szkolna pielęgniarka nie obejrzy bez wcześniejszej zgody rodziców więc wszawica rozsiewa się bardzo szybko.
Z kolei wszawica łonowa dotyczy głównie osób dorosłych, aktywnych płciowo – przenosi się głównie przez kontakty seksualne. Niestety, może dotyczyć również dzieci i młodzieży – wystarczy brak higieny by wesz łonowa od rodziców zawędrowała do dziecka.
Wszawica głowy – objawy
Pierwszym, jednak niezbyt charakterystycznym objawem wszawicy jest uporczywy świąd głowy. Nie jest to objaw charakterystyczny tylko dla wszawicy, dlatego w pierwszej chwili podejrzenia padają na zły szampon czy łupież. Świąd jest bardzo dokuczliwy – małe dzieci mogą wręcz rozdrapywać skórę głowy do krwi, w efekcie czego na skórze powstają strupki. Zakażone wszawicą dzieci potrafią drapać się również nieświadomie przez sen.
Dlaczego w czasie wszawicy swędzi głowa? Wszy odżywiają się krwią – gdy wesz zdobędzie pokarm, wbija w skórę swój narząd gębowy. wysysając krew wesz jednocześnie wpuszcza pod skórę żywiciela toksyny, które powodują uczucie swędzenia. Niestety, z ukąszonego miejsca często sączy się płyn, który skleja włosy. Jeśli właściciel głowy nie dba prawidłowo o jej higienę, włosy są przetłuszczone, w rozdrapanym miejscu może dojść do nadkażenia bakteryjnego. W skrajnych przypadkach może dojść do powiększenia węzłów chłonnych. czasami ugryzienia i strupki pojawiają się na szyi, karku, blisko linii włosa. Gdy przeglądamy zakażoną głowę odnajdujemy także tzw. gnidy – jaja wszy. Są one małe, białe, mocno przytwierdzone do włosa. Na jasnych włosach będą słabo widoczne.
Wszawica odzieżowa – objawy
Głównym objawem wszawicy odzieżowej jest świąd pach i pachwin, karku, grzbietu. Jeśli zakażony zauważy swędzącą skórę, na skórze znajdziemy rumieniowe grudki, które są miejscem po ugryzieniu wszy. Wesz odzieżowa nie gryzie w takich miejscach ciała, takie jak twarz czy przedramiona. Mogą również pojawiać się drobne, odbarwione blizny. Na próżno jednak szukać samych wszy – wesz odzieżowa nie żyje na człowieku, a w tkaninach. Zarazić się można przez bieliznę, pościel, ubrania i innego rodzaju tkaniny.
Wszawica łonowa – objawy
Wesz łonowa bytuje w okolicy krocza, podbrzusza, pachwin, narządów płciowych. świąd w okolicy łonowej jest bardzo silny. Wszy bytują nie tylko we włosach łonowych, ale również na twarzy, brwiach, rzęsach albo brodzie.
Dimetykon na wszy
Na szczęście nowoczesne metody leczenia wszawicy są bardzo skuteczne i mało inwazyjne. Leczenie nie jest skomplikowane. Jeszcze kilkanaście lat temu do nacierania głowy stosowano na przykład naftę. W ten sposób wszy „duszono”. Częstą praktyką było również golenie głowy na zero, aby wszy nie miały na czym żerować. Dzisiaj takie zabiegi nie są już potrzebne. Obecnie najlepszym sposobem jest zastosowanie specjalistycznego preparatu w formie sprayu, szamponu lub płukanki zawierającej dimetykon, czyli syntetyczny olej silnikowy, który dzięki niewielkiemu napięciu powierzchniowemu wnika w najmniejsze szczeliny. W ten sposób zatykany jest aparat oddechowy wszy, co powoduje jej uduszenie. Teoretycznie wystarczy jednorazowa kuracja, a następnie wyczesanie i ściągnięcie gnid. Warto jednak całą operację powtórzyć po dwóch tygodniach.
Poza zadbaniem o skórę głowy, trzeba także zdezynfekować wszystkie sprzęty używane do pielęgnowania włosów takie jak szczotki, grzebienie. Konieczne jest również uprawnie bielizny, pościeli, ręczników, odzieży. Jeśli jest taka możliwość, warto myjką parową wyczyścić materace, meble tapicerowane, samochód w środku. Jeżeli w domu są małe dzieci bawiące się również zabawkami, należy uprać zabawki lub zamknąć w szczelnej plastikowej torbie na kilka tygodni. Gdy wesz nie będzie miała kontaktu z żywicielem, zginie po kilku dniach.
bibliografia
- W. Kawalec, R. Grendy, M. Kulus (red.), Pediatria I, PZWL, Warszawa 2018, s. 1171.
- A. Gręda, K. Kisiel, L. Ruszkowska, Wszawica, „Pediatria po Dyplomie”, 2014, nr 18(4), s. 49-53.
- Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., „Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka, Mmedica Press 2004
- Lonc E, „Parazytologia w ochronie środowiska i zdrowia.”, Volumed, Wrocław 2009