Czym jest choroba wysokościowa? Skąd się wzięła? Jak się objawia i co można zrobić, gdy się pojawi? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.
Choroba wysokościowa – objawy
Wysokościowy obrzęk mózgu
Jak radzić sobie z chorobą wysokościową
Kto jest w w grupie ryzyka chorobą wysokogórską?
Choroba wysokogórska – leczenie
W jakich sytuacjach może pojawiać się choroba wysokościowa?
W dużym uproszczeniu należy stwierdzić, że tak zwana choroba wysokościowa pojawia się w sytuacji, gdy nasz organizm nie potrafi poradzić sobie z gwałtownym wzrostem wysokości. Zazwyczaj w takiej sytuacji pojawiają się niegroźne dolegliwości – zawroty głowy, złe samopoczucie, mdłości. Mogą jednak pojawiać się też groźniejsze objawy, związane z układem krążenia.
Biorąc pod uwagę statystyki, można przyjąć, że z chorobą wysokościową mierzy się co 4 osoba na świecie. 25% społeczeństwa to bardzo dużo.
Choroba wysokościowa – objawy
Objawy choroby wysokościowej są dość charakterystyczne. Nasilenie choroby wysokościowej jest wprost proporcjonalne do wysokości na której się znajdujemy – im wyżej jesteśmy, tym ciśnienie powietrza jest niższe, a my czujemy się coraz gorzej. Kiedy w naszym ciele spada poziom tlenu, serce i płuca pracują szybciej niż zwykle, by zachować równowagę tlenową. Powoduje to z kolei przyspieszone krążenie krwi i zwiększoną produkcję dwutlenku węgla. Krótkotrwałą choroba wysokościowa nie jest groźna – wystarczy, że znajdziemy się szybko w warunkach, które są dla nas komfortowe, jednak w nielicznych przypadkach, choroba wysokościowa może prowadzić do obrzęku płuc, obrzęku mózgu, zawału serca i być poważnym zagrożeniem życia.
Obrzęk płuc, który pojawia się jako konsekwencja choroby wysokościowej objawia się kaszlem z krwistą wydzieliną, zasinieniem warg, dusznością, bólem w klatce piersiowej, zaburzeniami wzroku, ogólnymi problemami z ruchem. Natomiast zapalenie opon mózgowych będące konsekwencją choroby wysokościowej objawia się bardzo silnym bólem głowy, sennością, przekrwionymi oczami, zaburzeniami równowagi, problemami ruchowymi, czasem nawet paraliżem. Mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne w postaci problemów z mówieniem.
U osób łagodnie przechodzących chorobę wysokościową pojawia się złe samopoczucie, bóle i zawroty głowy, nudności, gorączka, wymioty, duszności. Każdy taki objaw należy brać pod uwagę jako przejaw choroby wysokościowej.
Wysokościowy obrzęk mózgu
Obrzęk mózgu w konsekwencji choroby wysokościowej może pojawiać się, gdy chory lekceważy objawy i kontynuuje wznoszenie się na wyższą wysokość, np. dalej uczestniczy w wyprawie wysokogórskiej. Pojawiają się wówczas zaburzenia koordynacji ruchowej, problemy z utrzymaniem równowagi, wiotkość mięśni, brak płynności ruchów, drżenia rąk, zaburzenia świadomości. W ramach zaburzeń świadomości mogą pojawić się: senność, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia orientacji czasu oraz przestrzeni, jak również urojenia, omamy czy śpiączka.
Jak radzić sobie z chorobą wysokościową?
Zasadniczo nie istnieje prewencja inna niż unikanie wysokości. Jeśli jednak pacjent wie, że ma problemy i niską tolerancję na wysokościach, warto dawać organizmowi czas na przyzwyczajanie i zdobywać wyższe kondygnacje etapami. Zwłaszcza jeśli jest taka możliwość i przypadłość pojawia się np. w sytuacji wspinaczki górskiej.
Kto jest w grupie ryzyka chorobą wysokogórską?
Najbardziej narażone są dzieci i osoby dorosłe po 40 roku życia. Do grupy szczególnie narażonej na chorobę wysokościową należą osoby z wysokim ciśnieniem (generalnie z nadciśnieniem) oraz pacjenci z niewydolnością krążeniową.
Czynniki ryzyka wystąpienia choroby wysokościowej:
- młody wiek lub wiek senioralny
- otyłość
- hipotermia
- brak okresu aklimatyzacji
- przemęczenie w okresie 24h przed wspinaczką
- spożywanie zbyt małej ilości płynów
- spożywanie alkoholu przed wspinaczką
Choroba wysokogórska – leczenie
Objawy choroby wysokogórskiej ustępują samoistnie po kilku dniach. Pacjentowi w tym czasie zaleca się odpoczynek. Pacjenci z cięższymi objawami powinni znaleźć się pod opieką lekarza i przestrzegać jego zaleceń.
Choroba raczej nie występuje na wysokości poniżej 2500m nad poziomem morza, jednak u niektórych ludzi na tej wysokości zachodzą już pewne zmiany w funkcjonowaniu. Na wysokości między 2500 m, a 3500m choroba zdarza się bardzo rzadko i ma łagodny, często niezauważalny przebieg. Dopiero na wysokości powyżej 3500 metrów n.p.m. choroba może być groźna i przebiegać z poważnymi objawami, takimi jak obrzęk płuc i mózgu. Sytuacja jednak jest groźna gdy wysokość pokonujemy szybko.
Podatność na chorobę jest indywidualna, natomiast zagrożenie jest większe gdy osiągnięto już dużą wysokość, a pacjent ignoruje wyraźną potrzebę aklimatyzacji. Problemy pogłębiają się również, gdy proces aklimatyzacji przeprowadza się niewłaściwie.
W jakich sytuacjach może pojawiać się choroba wysokościowa?
Głównie w czasie wspinaczek wysokogórskich i lotów. Bezpiecznym sportem są natomiast skoki spadochronowe, wykonywane z wysokości około 4000 metrów n.p.m. Na szczęście ludzki organizm wyposażony jest w naturalne mechanizmy wyrównawcze, dzięki którym organizm szybko wraca do formy.