- Co to jest BOSTONKA? Czym jest choroba bostońska?
- Przebieg bostonki – jak przebiega choroba bostońska?
- Bostonka u dzieci
- Choroba bostońska u dorosłych
- Bostonka w ciąży
- Bostonka – jak można się zarazić?
- Objawy bostonki
- Bostonka – zmiany na paznokciach
- Bostonka a ospa wietrzna
- Leczenie choroby bostońskiej
- Bostonka – powikłania
- Najpopularniejsze pytania
Bostonka to bardzo zaskakująca dla wielu osób choroba. Nasze babcie twierdzą, że za ich czasów takiej choroby nie było. Nasze mamy coś kojarzą, ale na pewno nie nazwę bostonka. Czym jest bostonka? Jak się objawia? Jakie są przyczyny bostonki i jak z nią walczyć?
| Najważniejsze informacje | Zmienne |
|---|---|
| Objawy | gorączka, wysypka, ból w jamie ustnej, brak apetytu, złe samopoczucie |
| Patogeny | Enterovirus 71, CVA6, CV A5, A7, A9, A10, B2, B5, Echovirus, Coxsackievirus |
| Specjalista | pediatra, internista |
| Czas trwania | 5-17 dni (bez skutków ubocznych) |
| Prewencja | higiena |
Co to jest BOSTONKA? Czym jest choroba bostońska?
Bostonka to choroba zakaźna, którą wywołują wirusy z grupy enterowirusów. Najczęściej odpowiedzialne są za to szczepy wirusa Coxsackie A16. Chociaż najczęściej zachorowania notuje się u dzieci do mniej więcej 5 roku życia (ze względu na funkcjonowanie w dużych skupiskach), mogą zarazić się nią również dorośli, głównie osoby starsze oraz osoby z upośledzonym systemem odpornościowym – najbardziej charakterystycznymi objawami tej tajemniczej choroby są wykwity na dłoniach oraz podeszwach stóp, a także w jamie ustnej. Właśnie taka jest prawidłowa nazwa tej choroby, tj. choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, potocznie zwana bostonką.
Szczyt zachorowań na bostonkę notuje się w sezonie letnim. Największe spustoszenie sieje w żłobkach, przedszkolach, świetlicach i klubach malucha – to tam najtrudniej o zachowanie zasad higieny, wśród maluchów, które nie rozumieją tego jak przenoszą się wirusy.
Przebieg bostonki – jak przebiega choroba bostońska
Przebieg bostonki można podzielić na cztery dość charakterystyczne etapy:
- etap – faza latentna bostonki – to okres w którym choroba się wylęga, trwa od 3 do 6 dniu. W tym czasie zakażony nie prezentuje jeszcze żadnych objawów. Wirus w fazie latentnej wnika do układu chłonnego.
- etap – faza prodromalna bostonki – to faza, w której organizm prezentuje objawy grypopodobne. Może pojawić się ból gardła, gorączka, dreszcze, złe samopoczucie. Ta faza trwa około 2 dni.
- etap – faza właściwa bostonki – jej długość to od 7 do 10 dni. jest to czas najbardziej charakterystycznych objawów, pojawiają się wysypka z wykwitami, przekształcająca się w pęcherze. U niektórych pacjentów mogą wystąpić również stany zapalne gardła przypominające pseudoanginę.
- etap – faza zdrowienia – wynosi około czterech tygodni, choć u niektórych pacjentów może przedłużyć się nawet do 12 tygodni. Tyle czasu może zająć całkowite usunięcie się zmian ze skóry, łącznie z paznokciami u stóp.
Bostonka u dzieci
HFMD u dzieci ma dosyć łagodny przebieg, a sama choroba ma charakter samoograniczający się. Początkowo rodzice mogą nawet nie zauważyć, że dziecko choruje, gdyż okres wylęgania jest dosyć długi, wynosi od 3 do 6 dni, a wysypkę widać dopiero w trakcie choroby. Maluchy i dzieci do piątego roku życia są najczęściej chorującymi na bostonkę pacjentami. Przypadłość ta często określana jest chorobą wieku dziecięcego.
Choroba bostońska u dorosłych
Choroba brudnych dłoni, stóp i jamy ustnej u dorosłych zdarza się bardzo rzadko. Dotyka głównie osoby osłabione, z upośledzonym systemem odporności oraz seniorów. Do zakażenia dochodzi głównie przez kontakt z małymi dziećmi. Dorośli, którzy mają odporność, a mimo to zarażą się bostonką, mogą przejść ją bezobjawowo.
To jak dorosły zniesie bostonkę jest bardzo subiektywną kwestią. Może to być łagodny przebieg, ale może to być też zachorowanie finalnie wymagające hospitalizacji, głównie w efekcie nadkażeń bakteryjnych.
Choroba bostońska w ciąży
Choroba bostońska w ciąży jest bardzo niebezpieczna, zwłaszcza w pierwszym i trzecim trymestrze. Niektóre badania przekonują, że zakażenie bostonką w pierwszym trymestrze znacząco podnosi ryzyko poronienia, ale jeśli do zakażenia dochodzi w trzecim trymestrze, występuje ryzyko porodu przedwczesnego. Niestety wciąż za mało jest rzetelnych i dokładnych badań o wpływie bostonki na zdrowie ciężarnej i płodu oraz ewentualne późniejsze konsekwencje w życiu noworodka. Ogólnym zaleceniem dla kobiet w ciąży, które miały kontakt z osobą chorą na bostonkę, jest konsultacja z lekarzem.
jak można się zarazić bostonką?
Inna potoczna nazwa bostonki, czyli choroba brudnych rąk określa sposób transmisji wirusa. Wystarczy chwilowy kontakt z chorym dzieckiem lub dotknięcie rzeczy, którą dotykało dziecko. Wirus namnaża się bardzo szybko, na początku w układzie chłonnym, również w jelitach, a następnie na skórze i na błonach śluzowych ciała.
Uwaga – wirus obecny za zakażenie obecny jest w wydzielinach zakażonego: w kale, ślicznie, w wydzielinie z pęcherzy. Człowiek zaraża do chwili zniknięcia wszystkich objawów choroby, w tym wykwitów. Dopóki jakiś wykwit jest “niewygojony”, pacjent może stanowić źródło zakażenia.
Człowiek jest jedynym żywym rezerwuarem wirusa, więc wirus nie przenosi się na zwierzęta i nie można się też od nich zakazić. Choć główną drogą zakażenia jest droga fekalno-oralna, można zarazić się również drogą kropelkową.
Objawy bostonki
Pierwszym objawem bostonki, który często jest niezauważany lub pomijany jest po prostu zmęczenie. Może wystąpić również gorączka. Następnie pojawia się plamista wysypka, która z biegiem czasu diametralnie zmienia swoją postać. Kwestia wysypki i jej umiejscowienia również jest kwestią osobliwą, ale najczęściej najpierw atakuje jamę ustną, następnie wewnętrzną część dłoni, stopy, a u małych dzieci również okolice intymne. Na początku są to niewielkie różowe plamki, które z czasem ciemnieją, a następnie przybierają postać pęcherzy wypełnionych płynem. Pękające pęcherzyki zmieniają się w nadżerki.
Wysypka nie jest bolesna i nie towarzyszy jej świąd, natomiast może być nieprzyjemna dla maluchów. Dorośli, którzy przebyli bostonkę uczucie jej towarzyszące przyrównywali do oparzenia pokrzywą czy użądlenia komarów (kilku na raz w jednym miejscu). Dodatkowym objawem jest gorączka – od umiarkowanej po wysoką.
U niektórych chorych zmiany zajmują bardzo duże obszary, również tułowia. Zmiany zanikają samoistnie w tempie od 7 do 10 dni.
Objawy bostonki:
gorączka od umiarkowanej po wysoką
wykwity na dłoniach, stopach, w jamie ustnej, na narządach rodnych
ból gardła
brak apetytu
zmęczenie
u dorosłych łagodne objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, biegunka, wymioty)
Bostonka – zmiany na paznokciach
Bostonka jest chorobą, której boją się rodzice, głównie przez opowieści o “schodzących paznokciach”. Jest to jeden ze skutków przebytej choroby, który nie wystąpi u każdego chorego. Zmiany w obrębie paznokcie, tzw. linie Beau (poprzeczne bruzdowanie paznokcia) oraz złuszczanie płytki paznokcia zwykle rozpoczyna się około 40 dni po przebytej chorobie.
Bostonka a ospa wietrzna
Przez rodziców, a nawet lekarzy, bostonka w pierwszej fazie choroby bywa mylona z ospą wietrzną. Dlatego tak ważne jest różnicowanie tych dwóch chorób. W przypadku ospy wysypka jest “rzadsza” oraz nie jest skupiona w plamach, występuje też na skórze głowy (w bostonce tylko na twarzy).
Leczenie choroby bostońskiej
Nie ma skutecznego leku na bostonkę – jej leczenie ma charakter stricte objawowy. Podstawową formą leczenia jest leczenie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz w przypadku problemów z wykwitami pielęgnacja skóry.
Niestety, u dzieci, którym bostonka atakuje jamę ustną, często dochodzi do osłabienia, a nawet odwodnienia w skutek odmawiania przyjmowania pokarmów i płynów (ze względu na ból w jamie ustnej). Należy szczególnie zadbać o nawadnianie najmłodszych pacjentów – w przypadku odwodnienia konieczne może być nawadnianie dożylne. W czasie choroby unikajmy żywności kwaśnej, ostrej i gorącej co mogłoby powodować dodatkowe podrażnienia.
W przypadku nadżerek na skórze, konieczne może być stosowanie wodnego roztworu pioktainy (tzw. fioletu), który ma działanie przeciwbakteryjne. Takie zabiegi ochronią pacjenta przed ewentualnym nadkażeniem bakteryjnym. Miejsca na skórze po bąblach, które pękły można odkażać również preparatami z oktenidyną, która wysuszy i przyspieszy regenerację nabłonka. Nie wolno stosować pudrów, kremów, maści, olejków – mogą one powodować nadkażenia.
Bostonka zdjęcia
Bostonka – powikłania
Jak każda choroba, również i bostonka może nieść za sobą przykre konsekwencje w postaci powikłań pochorobowych. W przypadku bostonki najczęściej są to nadkażenia bakteryjne wykwitów, o które nie trudno zwłaszcza u maluchów, które rozdrapują bąble. Wśród innych powikłań wymienia się rzadko występujące zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mięśnia sercowego.
Najpopularniejsze pytania o bostonkę
Pacjenci borykający się z bostonką twierdzą, że choroba ta nie swędzi, ale pojawiająca się na ciele wysypka zmieniająca się z czasem w pęcherze, powoduje nieprzyjemne uczucie mrowienia, szczypania. Niektórzy porównują je do ukąszenia kilku komarów jednocześnie.
Tak, nie ma przeciwwskazań do wychodzenia na dwór przy bostonce, o ile dziecko lub dorosły nie gorączkują i nie są osłabieni. Spacery w przystępnych warunkach pogodowych są jak najbardziej wskazane.
Tak, choroba wykazuje się dużą zakaźnością, zwłaszcza u najmłodszych pacjentów przebywających w dużych skupiskach ludzi, takich jak żłobki, przedszkola, kluby dziennego pobytu. Choć dorośli chorują rzadziej, również mogą zarazić się od dzieci. Bostonką zarażamy się głównie przez kontakt z wysypką, ale możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową.
Na to pytanie często musi odpowiedzieć lekarz, ponieważ początkowo choroby te są do siebie podobne. W obu przypadkach może występować gorączka i rozbicie na początku, po czym pojawia się wysypka. Po wysypce, o ile jest ona charakterystyczna, lekarz rozpozna czy mamy do czynienia z bostonką czy z ospą.
Może być groźna o ile pacjent rozdrapuje bąble. Istnieje wówczas ryzyko wystąpienia nadkażenia bakteryjnego, które trzeba będzie leczyć antybiotykami. Jak każda choroba, również bostonka może powodować długofalowe skutki uboczne.
BIBLIOGRAFIA
- Kua J.A., Pang J., The epidemiological risk factors of hand, foot, mouth disease among children in Singapore: A retrospective case-control study, 2020, 15(8):e0236711. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0236711.
- Repass G.L., Palmer W.C., Stancampiano F.F., Hand, foot, and mouth disease: identifying and managing an acute viral syndrome, Cleveland Clinic Journal of Meidicne, 2014; 81: 537–543.
- Ritchel Matt, Niewidzialna obrona, Wydawnictwo Muza, 2019, ISBN 9788328712430.
- M. Marczyńska, J. Popielska, Wysypki pęcherzykowe w infekcjach wirusowych, „Pediatria po Dyplomie” 2017, nr 2.
- C. Nassef, C. Ziemer, D. S. Morrell, Hand-foot-and-mouth disease: a new look at a classic viral rash, “Current Opinion in Pediatrics” 2015, nr 27(4), s. 486–491.
- C. Omaña‑Cepeda, A. Martinez-Valverde, M. del Mar Sabater–Recolons i in., A literature review and case report of hand, foot and mouth disease in an immunocompetent adult, ”BMC Res Notes” 2016, nr 9, s.165, DOI 10.1186/s13104-016-1973-y.