Czym jest światło niebieskie i dlaczego może być groźne dla naszego wzroku?
Przyszło nam żyć w czasach, w których dobrodziejstwa (czy też w niektórych aspektach przekleństwa) cyfrowe wykorzystujemy niemal do maksimum. Dzieci, które dziś przychodzą na świat, nie będą znały życia bez internetu, social mediów, telefonów w zegarku. Czasy się zmieniają, a wraz z nimi nasze potrzeby i dostarczane nam w odpowiedzi na te potrzeby rozwiązania.
Każdego dnia nasze oczy narażone są na kontakt z ekranami. Korzystamy z komputerów, telefonów, telewizorów, ale i innych urządzeń z wyświetlaczami, które funkcjonują w tak zwanej przestrzeni publicznej. Stały rozwój elektroniki i nowych technologii sprawia, że sami chętnie sięgamy po te rozwiązania zapominając, że dokładamy naszemu organizmowi kolejnej porcji promieniowania “do ogarnięcia”. Choć sprzęty te ułatwiają nam życie i z pewnością dzięki nim wiele spraw jest łatwiejszych, to czy dokupując kolejny gadżet-bajer myślimy o konsekwencjach zdrowotnych jego użytkowania? Mało prawdopodobne, a szkoda.
Pandemia a światło niebieskie
Doskonałym przykładem ukazania naszego uzależnienia od nośników cyfrowych był czas lockdownów spowodowanych pandemią Covid-19. Z jednej strony internet, smartfony i laptopy ułatwiały nam życie, by nie powiedzieć umożliwiały jako takie funkcjonowanie w nadwyrężonym covidem świecie, z drugiej strony nadmierne przebywanie w takim środowisku spowodowało, że zaczęliśmy się w nim zatapiać. Kilka godzin spędzonych przed monitorem zamieniło się w nawet kilkanaście. Z powodu zamkniętych obiektów, problemów z korzystaniem z życia publicznego, z nudów, po pracy zdalnej oddawaliśmy się przyjemnościom cyfrowej rozrywki. A to na komputerze, a to na smartfonie, a to na telewizorze. I tak długa już ekspozycja na światło niebieskie stała się jeszcze dłuższą.
Musimy zdawać sobie sprawę z obecności tzw. światła niebieskiego w tego typu urządzeniach. Światło niebieskie jest naturalną częścią światła słonecznego i zalicza się je do światła widzialnego. W niewielkich ilościach nie jest ani męczące ani szkodliwe dla naszego wzroku. Jednak w nadmiarze…może być bardzo niebezpieczne i wyniszczające. Nie tylko dla naszych oczu.
Niebieskie pasmo świetlne znajduje się na skraju spektrum barw i cechuje się wysoką energią, dlatego można spotkać się z określeniem, że jest to światło wysokoenergetyczne. Długofalowa ekspozycja na działanie takiego światła nie jest dobra dla oczu. Co gorsza, takie światło może w pewnym momencie zacząć uszkadzać wzrok.
Ludzkie oko bardzo szybko chłonie sztuczne światło niebieskie. Światło to pochodzi w największym stopniu z naszych telefonów i komputerów, ale również z…żarówek LEDowych.
Na co może wpływać światło niebieskie?
Oczy – cyfrowe zmęczenie wzroku
Zjawiskiem, które powszechnie występuje u osób zbyt długo korzystających z urządzeń emitujących światło niebieskie, jest tzw. cyfrowe zmęczenie wzroku. Oczy są zmęczone, podrażnione, suche, a wzrok staje się odczuwalnie słabszy. U pacjentów, którzy na czas nie wprowadzą ochrony oczu, może dojść do pogłębienia krótkowzroczności, a nawet zwyrodnienia plamki żółtej. Zdarza się to, gdy pod wpływem promieniowania zachodzą procesy w siatkówce oka, a w rezultacie uszkadzane są fotoreceptory.
Do uszkodzenia oka nie dochodzi natychmiastowo – na takie zmiany przekłada się długotrwała ekspozycja. Można jednak reagować i chronić się przed wpływem światła niebieskiego na oczy. Im szybsza reakcja i wdrożenie ochrony, tym większa szansa, że uda się uratować zdrowie oczu.
PAMIĘTAJ! Jeśli cokolwiek niepokoi Cię w kondycji Twoich oczu – skonsultuj się z okulistą.
Nie czekaj aż zacznie się dziać coś gorszego.
Zaburzenia rytmu dzień/noc
Jedną z najważniejszych funkcji światła jest hamowanie wydzielania melatoniny. Jest to hormon, który w istotny sposób reguluje ludzki rytm dobowy. Pod wieczór melatonina obniża temperaturę ciała i poziom glukozy, co z kolei gwarantuje nam lepszy sen. Wykorzystanie wieczorem sztucznego światła wysyła do naszego organizmu sprzeczne sygnały i tłumi melatoninę, przez co organizm zaczyna wariować. Jest zmęczony, ale nie czuje, że powinien pójść spać. Jest to jeden z powodów, przez które nie powinno się korzystać z wyświetlaczy cyfrowych na 2-3 godziny przed planowanym pójściem spać. Specjaliści analizujący nasz rytm dobowy uważają, że nie powinniśmy korzystać z żadnych urządzeń cyfrowych wieczorem, aby efektywnie się wyspać. Tymczasem niezależne badania marketingowe pokazują, że godzina przed snem to dla większości ludzi czas na flirt z Facebookiem, Tik Tokiem czy Instagramem. Smutne statystyki mówią nawet o tym, że social media traktujemy jak odpowiednik leków nasennych.
Niemniej, niewyspany, zmęczony człowiek, to sfrustrowany człowiek, któremu trudno prawidłowo funkcjonować na odpowiednim poziomie. Brak snu, zaburzenia funkcjonowania rytmu dzień-noc i zmęczenie tym wywołane, mogą znacząco pogłębiać problemy zdrowotne takie jak cukrzyca, depresja, nadciśnienie czy problemy krążeniowe.
Digital aging
W zasadzie nie powinno to nikogo zaskakiwać, ale światło niebieskie ma również istotny wpływ na kondycję naszej skóry. Zjawisko z jakim dziś się mierzymy to tzw. digital aging, czyli cyfrowe starzenie się skóry. Dochodzi do niego gdy skóra zbyt długo eksponowana jest na działanie wysokoenergetycznego światła. Światło to przenika w głąb skóry, dużo głębiej niż dociera promieniowanie UV. Wpływ światła niebieskiego można przyrównać do promieniowania UVA i UVB. W czasie gdy jesteśmy wyeksponowani na działanie światła niebieskiego, do naszej skóry dociera bardzo duża ilość wolnych rodników. Skóra w kontakcie z nimi traci na elastyczności, robi się zmęczona i szara. Niestety nie ma wielu skutecznych środków ochrony przed wpływem tego promieniowania na skórę – należy po prostu dawkować kontakt skóry z takim światłem.
Jak ochronić się przed nadmiarem światła niebieskiego?
Istnieje kilka sposobów, które pozwolą nam ograniczyć wpływ niebieskiego światła na nasz organizm. Najlepszą rzeczą, którą możemy dla siebie zrobić jest znaczne ograniczenie kontaktu z ekranami emitującymi wysokoenergetyczne światło niebieskie. Redukcja ekspozycji na światło przede wszystkim. Niestety, ciężko wyobrazić sobie zupełną eliminację światła niebieskiego z naszego życia – korzystamy z wyświetlaczy w pracy, szkole, na zakupach. Warto znać zasadę 20-20-20 i wdrażać ją w życie. Zgodnie z tą zasadą należy robić częste przerwy w patrzeniu na ekran, mniej więcej co 20 minut pracy – przerwa powinna wynosić co najmniej 20 sekund i w tym czasie nasz wzrok powinien skupić się na czymś oddalonym o około 20 stóp (czyli mniej więcej 6 metrów).
Warto również korzystać z funkcji oferowanych w samym sprzęcie, który pozwala włączyć ekran z minimalną ilością światła niebieskiego.
Okulary z filtrem światła niebieskiego
Inną metodą jest zakup specjalnych okularów. Okulary z filtrem światła niebieskiego to prawdziwy ratunek dla naszych oczu. Dzięki nim możemy chronić wzrok wtedy, gdy musimy pracować z ekranami i wyświetlaczami. Okulary posiadają specjalną warstwę antyrefleksyjną. Zawiera ona filtr wycinający szkodliwe światło niebiesko-fioletowe. Okulary dostępne są w dwóch wariantach – dziennym i nocnym. Takie rozróżnienie pozwala dopasować typ okularów najbardziej optymalny do sytuacji. Nowoczesny design okularów sprawia, że można w nich normalnie funkcjonować. Jeżeli nosimy już okulary korekcyjne z powodu wady wzroku, możemy skorzystać z tzw. nakładek na okulary, które również blokują światło niebieskie.
