O gorączce mówimy w sytuacji, gdy temperatura ciała zwiększa się w wyniku choroby, np. jako reakcja obronna organizmu na wirusy czy bakterie. Gorączką, w zależności od skali oraz miejsca pomiaru, nazywamy w dużym uproszczeniu temperaturę ciała powyżej 38 stopni Celsjusza.
Gorączka jest reakcją obronną organizmu, który „choruje” i znajduje się w stanie chorobowym, który został wywołany:
- bakteriami
- wirusami
- pasożytami
- rozrostem nowotworowym
- reakcją alergiczną
- odczynem zapalnym
- mechanizmem autoagresji
Podwyższona temperatura pozwala organizmowi zwalczać szkodliwe czynniki chorobotwórcze – im wyższa jest temperatura, tym bardziej efektywnie namnażają się leukocyty i produkowane są przeciwciała. To właśnie dlatego nie zbijamy gorączki od razu, a dopiero gdy robi się niebezpiecznie wysoka lub uniemożliwia nam funkcjonowanie. gorączka skraca czas trwania choroby i łagodzi towarzyszące chorobie symptomy – gorączki nie należy obniżać od razu, ale trzeba ją mieć pod stałą kontrolą by nie dopuścić do zbyt wysokiego wzrostu temperatury. Temperatura powyżej 41 stopni grozi uszkodzeniem białek!
Mimo tego, iż ma dobroczynny wpływ na zwalczanie procesu chorobotwórczego, gorączka sama w sobie może mieć negatywny wpływ na organizm człowieka – chociażby z powodu tego, że przyspiesza czynność serca, może uszkadzać komórki nerwowe. Gorączka jest niebezpieczna dla małych dzieci, kobiet w ciąży i osób z przewlekłymi chorobami układu krążenia.
Przyczyny gorączki
Najczęściej gorączka występuje jako następstwo infekcji wirusowej. Poza gorączką w takiej infekcji często pojawiają się kaszel, katar, ból mięśni, ból gardła. Niektóre wirusy dodatkowo raczą pacjenta biegunką, wymiotami, wysypką. Infekcja wirusowa na szczęście zwykle trwa krótko, ustępuje samoczynnie, a leczenie jest jedynie objawowe.
Drugim częstym powodem gorączki są infekcje bakteryjne. Infekcję bakteryjną leczymy antybiotykami, a poprawa następuje często już w pierwszej dobie dobrze dobranej antybiotykoterapii. Antybiotyki powinny być dobierane na podstawie przeprowadzonego badania bakteriologicznego z antybiogramem.
Innym powodem wywołującym gorączkę są choroby autoimmunologiczne, gdy organizm walczy de facto sam ze sobą. Stany zapalne mogą powodować wysoką gorączkę.
Gorączka jest również częstym objawem choroby nowotworowej. Niektóre nowotwory prowadzą do nadprodukcji pirogenów, które podnoszą temperaturę w podwzgórzu.
Czy można mieć gorączkę bez przyczyny?
Okazuje się, że czasami gorączka występuje bez przyczyny lub jej przyczyna pozostaje nieznana. U niektórych pacjentów, nawet szeroko zakrojona diagnostyka nie daje odpowiedzi. Czasami temperatura organizmu zmienia się również w ciągu dnia i jest to zupełnie naturalny objaw.
Mierzenie gorączki – jak mierzyć gorączkę?
Na rynku obecnie dostępnych jest wiele urządzeń, które umożliwiają pomiar ciepłoty ciała. Kiedyś głównym narzędziem stosowanym do pomiaru temperatury był termometr rtęciowy, dziś prawie niemożliwy do zdobycia. Konsumenci mogą wybierać spośród bezrtęciowych termometrów, termometrów elektronicznych elastycznych oraz termometrów elektrycznych.
Gdzie mierzyć temperaturę ciała?
- w jamie ustnej – prawidłowa temperatura ciała mierzona w jamie ustnej powinna wynosić od 33,2 do 38,2 stopnia °C.
- pod pachą – najczęstsze miejsce pomiaru u dorosłych. jednak najmniej dokładne. U osoby dorosłej powinna wynosić od 35,5 do 37 °C, natomiast u dzieci od 35,6 do 37,2 stopnia.
- w uchu – w tym specyficznym przypadku mierzymy temperaturę błony bębenkowej. U osób dorosłych powinna ona wynosić 335,4 do 37,8 °C, zaś u dzieci od 35,6 do 37,7°C.
- w odbytnicy – najdokładniejsza metoda pomiaru temperatury ciała. U osób dorosłych wynosi od 34,4 do 37,8 stopnia °C.
Najlepszym termometrem, który może być stosowany u dzieci do 3 roku życia jest zdecydowanie termometr doodbytniczy – będzie najdokładniejszy – trzeba go jednak odpowiedzialnie i ostrożnie używać. 1 termometr dla 1 dziecka, powinien być dezynfekowany przed pomiarem i po pomiarze. Dla bezpieczeństwa malucha powinien być również delikatnie zwilżony neutralnym lubrykantem, by nie podrażnić delikatnych ścianek odbytu dziecka. Dzieciom między 3 a 5 rokiem życia najlepiej mierzyć temperaturę w uchu, natomiast dzieciom powyżej 5 roku życia pod pachą. Można również stosować termometr elektroniczny służący do pomiaru temperatury na czole dziecka lub dorosłego, jednak nie jest on precyzyjny.
Jak gorączka wpływa na nasz organizm?
Gorączka ma znaczący wpływ na nasz organizm. W czasie trwania gorączki można zauważyć pewne symptomy:
- przy gorączce nasze naczynia krwionośne kurczą się, dlatego osoba, która gorączkuje może wydawać się blada
- gorączka może wprawiać mięśnie szkieletowe w drgania, co powoduje dreszcze
- pojawienie się gorączki może powodować napięcie mięśni przywłosowych, co objawia się gęsią skórką
- gorączka spala tkankę tłuszczową, głównie tłuszcz brunatny
- stan gorączki może zwiększać aktywność hormonów tarczycy, przez co energia powstająca w procesach metabolicznych w organizmie, może nie być wykorzystywana w sposób wystarczająco efektywny, a jest za to rozpraszana w organizmie jako ciepło.
Różne niecodzienne typy gorączki – stan podgorączkowy i inne
Choć gorączka jest raczej terminem jasnym i nie wymagającym doprecyzowania, w literaturze medycznej, a także w relacjach pacjenta z lekarzem można spotkać się z różnymi pojęciami związanymi z gorączką. Warto przyswoić zatem wiedzę o innych typach gorączki, jej wariantach i stanie podgorączkowym.
Rodzaje gorączki
Występującą u ludzi gorączkę, można również podzielić ze względu na występujące przy niej objawy współistniejące. Wyróżniamy w związku z tym :
gorączkę z objawami towarzyszącymi – głównie wymienić tutaj należy nudności, silne bóle głowy, pieczenie w okolicach intymnych, światłowstręt, kaszel, zaburzenia świadomości, ból w okolicach lędźwiowych, bóle brzucha, krew w stolcu.
gorączkę o nagłym przebiegu – stan nagle podwyższonej temperatury bądź bardzo wysoka gorączka, wynosząca powyżej 40 stopni Celsjusza, która może nawet sugerować hipertermię. Objawy towarzyszące to zwykle zaburzenia widzenia, zawroty głowy, mdłości, osłabienie organizmu.
gorączka przewlekła – jeśli występuje nieuzasadniony stan podgorączkowy lub gorączka bez wyraźnej przyczyny.
niewysoka gorączka bez niepokojących objawów – gorączka, która występuje bez zauważalnych innych objawów.
stan podgorączkowy
Jest to określenie podwyższonej temperatury ciała, jednak nieprzekraczającej 38 stopni (o stanie podgorączkowym mówimy, gdy temperatura znajduje się między 37 a 38 stopni). Stan podgorączkowy bardzo często pojawia się w czasie ciąży, jak również u kobiet w drugiej fazie cyklu miesięcznego. Również u osób aktywnych fizycznie temperatura ciała może się zmieniać.
U osób, które gorączkują ciepłota ciała wieczorem jest o 1 do 1.5 stopnia Celsjusza wyższa. Jest to typowy trend w przypadku gorączki. Jeżeli jest inaczej, wyróżniamy podtypy gorączki:
gorączka stała
Gdy różnica temperatury porannej oraz wieczornej jest mniejsza o mniej niż 1 stopnień.
gorączka trawiąca
Różnica w temperaturze wynosi ponad 2 stopnie Celsjusza, a skrajna jej odmiana nazywana jest gorączką hektyczną (różnica większa niż 3 stopnie Celsjusza).
Gorączka przerywana (inaczej zwana okresową)
Podwyższona temperatura co trzeci lub co czwarty dzień.
Gorączka dwugarbna
Pojawienie się gorączki przez kilka dni, po której następuje poprawa ze stanem podgorączkowym, a następnie ponownie gorączka.