Rzeżączka

Rzeżączka

Rzeżączka to jedna z najczęściej występujących chorób przenoszonych drogą płciową. Za chorobę odpowiedzialne są bakterie, które do naszego organizmu dostają się poprzez kontakt z osobą zarażoną. Niestety, może zdarzyć się również tak, że do zakażenia dojdzie w publicznej toalecie.

Co to jest rzeżączka?

Rzeżączka zwana również tryper jest chorobą weneryczną. Przenoszona jest głównie drogą płciową. Za chorobę odpowiada bakteria zwana dwoinką rzeżączki (neisseria gonorrhoeae). Bakteria ta bytuje w mokrych okolicach ciała, takich jak jama ustna, drogi moczowo-płciowe, odbyt. Fakt, że bakteria zawsze występuje parami (po dwie) sprawił, że jest to właśnie dwoinka rzeżączki.

Pytanie o rzeżączkęWażne informacje
Kto jest narażony najbardziej?Osoby często zmieniające partnerów seksualnych, osoby uprawiające seks przygodny, osoby decydujące się na seks bez zabezpieczeń.
Jakie są objawy rzeżączki?Ropny wyciek z cewki moczowej, ból podczas oddawania moczu, ból przy stosunku.
Jak można się zarazić?Głównie przez stosunek seksualny z osobą chorą, ale także przez kontakt z rzeczami osobistymi chorej osoby.
Jakie mogą być powikłania?Stany zapalne narządów wewnętrznych i narządów układu rozrodczo-płciowego.
Jak zdiagnozować rzeżączkę?Testy PCR na bazie wymazu z okolic pochwy/sromu oraz napletka./ujścia cewki.
Najważniejsze informacje o rzeżączce

Zdarzają się sytuacje w których chory nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chory, bo choroba może nie dawać objawów lub są one bagatelizowane bądź objawy przypisywane są zupełnie innym schorzeniom. Nieleczona rzeżączka może prowadzić do bezpłodności. Szczególnie narażoną na rzeżączkę grupą pacjentów są noworodki matek niezdiagnozowanych – w trakcie porodu może dojść do zakażenia dziecka. Noworodek może w wyniku zakażenia bakterią rzeżączki mocno ucierpieć – szczególnie narażony jest narząd wzroku maluszka. Właśnie dlatego dzieci po narodzeniu poddaje się tzw. zabiegowi Credego. Ma on zapobiegać rzeżączkowemu zapaleniu spojówek – jest bezbolesny, nie ma skutków ubocznych i jest wskazany u wszystkich noworodków. Na zabieg zgodę muszą wyrazić rodzice noworodka.

Ile ludzi choruje na rzeżączkę?

Okazuje się, że na świecie z roku na rok obserwujemy stały wzrost zachorowań na rzeżączkę. Chorują osoby na całym świecie, niezależnie od płci czy statusu majątkowego. Dla przykładu, w Polsce w okresie od 1 stycznia do 30 listopada 2021 roku na rzeżączkę zachorowały 253 osoby. Prawdopodobnie przypadków jest więcej, ale pozostają one niezdiagnozowane. Trendy wskazują na to, że rzeżączka spotykana jest częściej u mężczyzn aniżeli u kobiet – na jedno kobiece zakażenie przypada aż 14 zakażeń u mężczyzn.

Przyczyny

Za najważniejszą przyczynę rzeżączki uważamy stosunki płciowe z zakażoną osobą, niezależnie od ich charakteru (genitalne, analne, oralne). Przyczyną zakażenia może być także użytkowanie przedmiotów takich jak deska klozetowa czy ręczniki. Dwoinka rzeżączki może przetrwać na przedmiotach codziennego użytku nawet kilka godzin bez żywiciela. Niestety nawet spanie w łóżku z zakażoną osobą jest sporym ryzykiem.

Ze względu na budowę anatomiczną, kobiety są bardziej narażone na zakażenie rzeżączką, gdyż błona śluzowa pochwy i szyjka macicy są wyeksponowane, przez co bardziej narażone. Ponadto, większa jest też powierzchnia śluzówki podatnej na infekcję. Warto pamiętać, że chociaż rzeżączkę łączymy głównie z rejonami dróg rodnych i narządów płciowych, może ona zaatakować także gardło czy worek spojówkowy.

Objawy rzeżączki

Osoby, które są zarażone rzeżączką często mogą nawet o tym nie wiedzieć i mogą nie rozpoznać choroby, gdyż objawy nie są jednoznaczne. Pierwsze symptomy mogą pojawić się już kilka dni po zakażeniu. U mężczyzn objawy dostrzegalne są szybciej niż u kobiet – zazwyczaj następuje to w ciągu 2-7 dni. Pierwotnym miejscem zakażenia jest cewka moczowa.

U mężczyzn objawy rzeżączki manifestują się następująco:

  • ropna wydzielina z cewki moczowej (główny objaw)
  • pieczenie i ból cewki moczowej
  • obrzęk najądrzy
  • swędzenie i infekcja okolic odbytnicy
  • tkliwość najądrzy
  • zapalenie żołędzi

U około 10% pacjentów, przebieg choroby jest zupełnie bezobjawowy.

Rzeżączka u mężczyzn - objawy

Objawy rzeżączki u kobiet

U kobiet objawy choroby rozwijają się w ciągu 7-14 dni. Niestety najbardziej charakterystyczny objaw, czyli upławy, może być zlekceważony i niezauważony. Kobiety mają upławy z wielu powodów, rzadko kiedy biorą pod uwagę w pierwszej kolejności dwoinkę rzeżączki. Poza upławami, zapaleniu rzeżączkowemu towarzyszą między innymi:

  • pieczenie i ból towarzyszący oddawaniu moczu
  • swędzenie oraz infekcje w okolicach odbytu
  • ból w czasie stosunku
  • dolegliwości bólowe w dole brzuchu
  • dyskomfort w obrębie jamy brzusznej
  • podwyższona temperatura
  • krwawienia międzymiesiączkowe
Rzeżączka u kobiet - objawy

UWAGA: nieleczona rzeżączka może prowadzić do bardzo poważnych powikłań, w postaci zapalenia przydatków czy zapalenia jąder. Lekarzem, z którym można się skonsultować w sprawie zakażenia dwoinką rzeżączki jest lekarz POZ, ginekolog lub specjalista chorób wenerycznych, czyli wenerolog.

Rzeżączka w nietypowych miejscach

Jak już wcześniej wspominano, dwoinka rzeżączki może zaatakować nie tylko okolice dróg rodnych. Wśród najpopularniejszych odmian zakażeń rzeżączkowych wymienić możemy:

  • rzeżączkowe zapalenie gardła – w większości przypadków bezobjawowe. Czasami daje objawy w postaci obrzęku i lekko zaczerwienionych łuków podniebnych oraz tylnej ściany gardła. Ponadto typowa jest ropna wydzielina.
  • rzeżączkowe zapalenie odbytu – pojawia się u osób uprawiających seks analny. Może nie dawać żadnych objawów. Początkowo u pacjentów może pojawiać się pieczenie oraz świąd odbytu, problemy z wypróżnianiem oraz śluzowa wydzielina z pochwy.
  • rzeżączka rozsiana – bakterie dwoinki atakują cały organizm poprzez krew. objawy zazwyczaj dotyczą skóry oraz stawów.
  • rzeżączkowe zapalenie spojówek – ta odmiana zakażenia występuje najczęściej u noworodków, dzieci zakażane są w trakcie porodu. Objawy mają różne nasilenie – od łagodnego po bardzo ciężki. Nieleczone zakażenie spojówek o podłożu rzeżączkowym może prowadzić do upośledzenia wzroku.

Rozpoznanie choroby – diagnostyka rzeżączki

Najważniejszy jest odpowiednio i rzetelnie zebrany wywiad, poparty badaniem na obecność dwoinki rzeżączki. To w zasadzie wystarczający komplet – pobiera się wymaz z pochwy, cewki moczowej, szyjki macicy lub gardła i odbytu. Gdy podejrzewana jest rzeżączka gardła, wykonuje się również test fermentacji cukrów, który pozwala na odróżnienie bakterii wywołujących rzeżączkę od dwoinki meningokoków.

W związku z tym, że rzeżączka jest chorobą przenoszoną płciowa, w przypadku pozytywnego wyniku, zaleca się wykonanie również badań w kierunku innych chorób wenerycznych.

Leczenie rzeżączki

Jeśli pojawią się objawy rzeżączki i ta zostanie potwierdzona, konieczne będzie wdrożenie odpowiedniej farmakologii. Leczenie powinno podawać się zarówno choremu pacjentowi, jak i partnerowi. Rzeżączkę leczy się cefalosporynami, jednak w niektórych sytuacjach, gdy za chorobę odpowiedzialne są szczepy odporne na ten antybiotyk, podaje się doksycyklinę. Nie należy samodzielnie leczyć rzeżączki, ponieważ nieprawidłowe leczenie może prowadzić do przewlekłego zakażenia i powikłań.

Czy można całkowicie wyleczyć rzeżączkę?

Tak, jak najbardziej. Prawidłowa antybiotykoterapia pozwala zupełnie wyleczyć rzeżaczkę. Po kilku dniach od zakończonej terapii lekowej, można przeprowadzić posiew kontrolny.

Powikłania rzeżączki

Nieprawidłowo leczona rzeżączka lub co gorsza ignorowana, może prowadzić do szeregu powikłań. Wśród nich wymienić możemy między innymi:

  • rozsiane zakażenie rzeżączkowe (0,5 do 3 % przypadków) – może pojawiać się jako wynik posocznicy, do której dochodzi gdy dwoinka rzeżączki trafi do krwi, z którą następnie trafi do innych narządów wewnętrznych.
  • zespół stawowo-skórny – tej chorobie towarzyszy ból i zapalenie stawów (głównie pacjenci skarżą się na zapalenie stawu skokowego, kolanowego, śródręczno-palcowego i nadgarstkowego) .
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowch.
  • zakażenie układu moczowo-płciowego.
  • zapalenie najądrzy u mężczyzn.
  • zapalenie prostaty.
  • zapalenie gruczołów Tysona.
  • bezpłodność.
  • zapalenie przydatków u kobiet.
  • zapalenie gruczołów przedsionkowych większych (tzw. gruczołów Bartholina) – może wystąpić u kobiet, objawia się bólem i dużym obrzękiem oraz gromadzeniem ropnej wydzieliny na wargach sromowych większych;
  • zakażenie dziecka w czasie porodu.

Primo non nocere – profilaktyka chorób wenerycznych, czyli jak zapobiegać rzeżączce

Aby uniknąć rzeżączki i innych chorób wenerycznych, warto przestrzegać kilku prostych zasad, które pozwolą nam do minimum zredukować ryzyko zakażenia. Stosuj się do zaproponowanych przez nas porad, a będziesz bezpieczny/bezpieczna.

  1. Pozostawaj w monogamicznym związku – unikaj stosunków seksualnych z dużą ilością partnerów.
  2. Stosuj zabezpieczenia mechaniczne w postaci prezerwatyw. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości jak prawidłowo korzystać z prezerwatyw, zapoznaj się z dokładną instrukcją przed użyciem.
  3. Wszystkie kobiety w ciąży powinny badać się pod kątem zakażenia rzeżączką.
  4. Regularnie badaj się w kierunku HPV, chlamydii, kiły etc.
  5. Unikaj przygodnych stosunków seksualnych.
  6. Nie współżyj z osobami zarażonymi oraz w trakcie leczenia.
  7. Podczas korzystania z toalety publicznej nie siadaj na desce klozetowej.
  8. Pozostając w jednym gospodarstwie domowym, staraj się unikać dzielenia przedmiotami bardzo osobistymi z innymi domownikami, np. ręcznikami, gąbkami do mycia.
  9. Nie pożyczaj od nikogo i nie pożyczaj nikomu swojej bielizny i stroju kąpielowego etc.

Rzeżączka u niemowląt

Rzeżączka u niemowląt jest bardzo niebezpieczną sytuacją, do której na szczęście dochodzi bardzo rzadko. Taki typ choroby zdarza się wyłącznie u dzieci, które urodziły się drogami naturalnymi, gdy matka była zakażona i nie podjęto na czas leczenia. Do zakażenia dochodzi w trakcie porodu. Niemowlę u którego rozwinie się zakażenie dwoinką rzeżączki, pojawia się rzeżączkowe zapalenie spojówek, choć w skrajnych przypadkach może dojść także do rozsianego zakażenia rzeżączkowego. Jeżeli leczenie nie będzie wprowadzone na czas, dziecku grozi nawet utrata wzroku.

Profilaktycznie, w polskich szpitalach po porodzie u niemowląt wykonuje się tzw. zabieg Credego. Noworodkowi zakrapia się oczy 1-2% roztworem azotanu srebra. Taki zabieg jest skuteczną profilaktyką, która zabezpiecza oczy maluszka. Co prawda kobiety w ciąży mają obowiązek kilkukrotnego sprawdzania, czy nie są zakażone dwoinką rzeżączki, jednak może zdarzyć się, że do zakażenia dojdzie tuż przed samym porodem. Dla bezpieczeństwa maluszka i jego oczu, warto zgodzić się na ten zabieg. To zdecydowanie coś więcej niż zwykłe zapalenie spojówek.

Czy zabieg Credego ma skutki uboczne?

Zabieg Credego jeśli jest prawidłowo przeprowadzony jest w pełni bezpieczny dla maleństwa. Jedynym ryzykiem jest jego nieprawidłowe przeprowadzenie – wówczas może dojść do chemicznego zapalenia spojówek w postaci ich podrażnienia, jednak nawet w takim przypadku, podrażnienie ustępuje samoistnie w ciągu 1- 2 dni. Jest to dużo lepsza opcja niż rzeżączkowe zapalenie spojówek, które może zakończyć się nawet utratą wzroku przez dziecko.

FAQ czyli najważniejsze pytania o rzeżączkę

Jak leczyć rzeżączkę?

Rzeżączka wywoływana jest bakterią dwoinka rzeżączki. Leczenie rzeżączki powinno być prowadzone pod okiem lekarza. Niezbędne jest wykorzystanie antybiotyków.

Rzeżączka co to jest?

Rzeżączka to choroba weneryczna przenoszona drogą płciową. Ma wiele odmian, wywołuje ją bakteria, tzw. dwoinka rzeżączki.

Rzeżączka jak wygląda?

Jest to choroba, której objawy dostrzeżemy głównie w obrębie dróg rodnych, pochwy, a u mężczyzn penisa. U mężczyzn można zauważyć obfity ropny wyciek z cewki moczowej.

Rzeżączka jaki antybiotyk

Rzeżączkę leczy się antybiotykami, gównie cefalosporynami, chinologami lub antybiotykami makrolidowymi.

Rzeżączka leczenie jak długo

Prawidłowo leczona rzeżączka, leczona antybiotykiem celowanym powinna ustąpić w ciągu 7-20 dni.

BIBILIOGRAFIA
  • Szymon Jerzy Walter de Walthoffen Problemy zakażeń Neisseria gonorrhoeae, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2021”, Tom 27, Nr 2, s. 134-138.
  • Chris Bignell MBBS FRCP1, Magnus Unemo PhD2, w imieniu European STI Guidelines Editorial Board:
    Keith Radcliffe (Editor-in-Chief), Jørgen Skov Jensen [wydawca zaleceń dotyczących rzeżączki], Karen Babayan,
    Simon Barton, Marco Cusini, Mikhail Gomberg, Michel Janier, Lali Khotenashvili, Harald Moi, Martino Neumann,
    Raj Patel, Jonathan Ross, Jackie Sherrard, George-Sorin Tiplica, Magnus Unemo, Marita van de Laar,
    Willem van der Meijden Europejskie zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne w rzeżączce u dorosłych, [w:] „Przegląd Dermatologiczny” 2014/2, s. 168-178.
  • Marczyńska Magdalena: „Postępowanie z noworodkiem po ekspozycji wertykalnej w przypadku wybranych chorób przenoszonych drogą płciową”
  • Majewski Sławomir, Iwona Rudnicka: „Choroby przenoszone drogą płciową w Polsce w 2008 roku” [w:] „Przegląd Epidemiologiczny 64”, 2010, s. 281-285.
  • Michalski Tomasz: „Zachorowalność na kiłę i rzeżączkę w europejskich krajach postkomunistycznych w okresie transformacji ustrojowej”, 2010

INFORMACJA

Treści na Stronie internetowej www.choroba.com.pl udostępniane są wyłącznie w ogólnych celach informacyjnych, popularnonaukowych i nie stanowią porady medycznej, na której mogliby Państwo polegać. Wszelkie informacje zawarte na tejże stronie internetowej są dostarczane wyłącznie do celów edukacyjnych i nie mają na celu zastąpienia indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza lub innego dostawcę usług zdrowotnych ani nie stanowią rekomendacji jakiegokolwiek określonego sposobu leczenia. Należy zawsze zasięgnąć porady swojego lekarza lub innego wykwalifikowanego dostawcy usług zdrowotnych odnośnie sposobu leczenia zalecanego dla Państwa diagnozy lub stanu chorobowego. Nigdy nie należy lekceważyć porady medycznej ani opóźniać jej zasięgnięcia z powodu informacji przeczytanych na Stronie internetowej.