Borelioza jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych chorób odkleszczowych. Mówi się o niej coraz więcej, ponieważ jest więcej przypadków o ciężkim przebiegu. Mamy też większą wiedzę na temat tej choroby, profilaktyki i leczenia. Niestety, mimo świadomości borelioza wciąż zbiera żniwo. Co trzeba wiedzieć o tej chorobie? Wszystkiego dowiecie się z naszego artykułu.
Co to jest dokładnie borelioza?
Borelioza zwana także chorobą z Lyme czy krętkowicą kleszczową to dolegliwość o której wiemy mniej więcej od drugiej połowy lat 80tych. Bakterie, które ją wywołują to Borellia burgdorferi – najczęściej jako krętki borelli lub cysty. Krętki są bardzo ruchliwe, cysty nieruchome i niestety odporne na antybiotyki, które działają na krętki.
Borelioza może powodować bardzo różne objawy – spektrum dolegliwości jest naprawdę szerokie. Począwszy od symptomów związanych ze stawami po poważne objawy neurologiczne. Mogą pojawiać się również zmiany skórne.
Borelioza jest w pełni wyleczalna pod warunkiem jej wczesnego wykrycia. Niestety nieprawidłowo zdiagnozowana lub ignorowana, może pozostawić trwałe piętno w organizmie człowieka.
Objawy boreliozy
Borelioza daje bardzo niejednoznaczne objawy, które – pomijając rumień – mogą wcale nie kojarzyć nam się początkowo z boreliozą. Wśród objawów neurologicznych, gdy mówimy o tzw. neuroboreliozie mogą być np. opadające powieki czy problem z opadającymi kącikami ust. W przypadku neuroboreliozy mogą pojawić się zaburzenia widzenia, nadwrażliwość na światło i inne problemy ze wzrokiem.
Borelioza potrafi dawać objawy ze strony psychiki pacjenta, co mylnie bywa uznawane za depresję czy inne choroby psychiczne – mowa tutaj np. o huśtawkach nastrojów, przewrażliwieniu, zaburzeniach koncentracji etc.
Wśród objawów boreliozy można wymienić również jednostki chorobowe, np. zapalenie pęcherza czy impotencję. Nawet nieregularne miesiączki mogą być objawem boreliozy.
Objawy skórne boreliozy
Najważniejszym i najbardziej oczywistym objawem boreliozy jest rumień. Występuje on pod postacią pierścienia, który pojawia się w miejscu ugryzienia kleszcza. Rozszerza się on na coraz większe obszary – czasami mogą się na nim pojawiać pęcherze i zmiany martwicze. Poza rumieniem, jako objawy boreliozy ze strony skóry pojawić mogą się:
- zanikowe zapalenie skóry o charakterze przewlekłym (plamy na nogach w kolorze czerwono-szarym)
- guzy czerwono-błękitne (chłoniaki limfocyowe) – niebolesne, na mosznie, w uszach, na sutkach
Rumień przy boreliozie
Wspomnianym już objawem boreliozy jest rumień. Określa się go jako tzw. rumień wędrujący. Jest to forma wysypki, która nie wydostaje się ponad poziom skóry. Rumień jest ciepły w dotyku, nie swędzi, ale może dawać wrażenie delikatnego szczypania. Osiąga średnicę kilku cm, znika po miesiącu, niezależnie od tego czy podjęto leczenie czy nie. Rumień nie musi wystąpić u każdego zakażonego, niemniej pacjenci z rumieniem niezwłocznie powinni skontaktować się z lekarzem POZ który pokieruje dalej.
Diagnostyka boreliozy
Prawda jest taka, że powinniśmy badać się po każdym świadomym ukąszeniu przez kleszcza, ponieważ wczesne wykrycie boreliozy pozwala szybciej i skuteczniej ją wyleczyć, a przede wszystkim – nie naraża nas na życie w nieświadomości i do tego z objawami choroby. Jakie badania pod kątem boreliozy wykonać?
Testy na boreliozę IgG
Istnieje co najmniej kilka typów badań na boreliozę. Jednym z nich są tzw. testy ELISA. To prawdopodobnie najstarsza z metod wykrywania boreliozy. Osobie z podejrzeniem boreliozy pobierana jest krew, a następnie oznacza się obecność przeciwciał bakterii krętka borelli. Test tego typu jest jednocześnie najtańszym badaniem, choć jego skuteczność ocenia się na poziomie około 40%. Badanie jest refundowane przez NFZ ze skierowaniem od lekarza. Prywatnie można je wykonać za kilkadziesiąt złotych.
Test Western Blot na boreliozę
Innym badaniem jest badanie Western Blot, również na boreliozę. Do tego badania podobnie jak do pierwszego, konieczne jest pobranie krwi żylnej od pacjenta. Czułość testu jest dużo wyższa, wynosi około 90%. Niestety na wyniki tego badania czeka się bardzo długo – do 6 tygodni. Biorąc pod uwagę, że w tym czasie pacjent mógłby się już leczyć, to bardzo długo. Koszt badania wynosi od 150 do 400 zł w zależności od laboratorium.
Test PCR na boreliozę
Możliwe jest również wykonanie tzw. testu PCR wykrywającego DNA bakterii wywołujących boreliozę. Badanie można wykonać niemal natychmiast po ukąszeniu – do wykonania potrzebna jest krew żylna pacjenta. Na wynik oczekuje się około tygodnia, koszt wykonania badania to około 180-200 zł.
Profilaktyka boreliozy – jak się chronić?
Nie ma niestety szczepionki na boreliozę, jednak możemy stosować pewnego rodzaju profilaktykę. Przede wszystkim należy uważać na spacerach, na terenach leśnych a także łąkach, w okolicy krzaków – najlepiej w takie tereny ubierać długie nogawki i rękawy – wówczas kleszcz ma utrudnione zadanie. Po każdej wizycie na dworze powinniśmy dokładnie obejrzeć całe ciało, aby sprawdzić, czy gdzieś nie ma na nim kleszcza – wbitego lub chodzącego po nas. To samo dotyczy zwierząt domowych, zwłaszcza psów, bo to najczęściej na ich grzbietach przychodzą do domu żywe, wciąż ruchome kleszcze.
Można stosować również specjalne spraye odstraszające kleszcze – kompozycja naparów ziołowych, olejków eterycznych – naturalne aerozole, którymi bezpiecznie można spsikać się od stóp do głów.
Leczenie boreliozy
W przypadku choroby bakteryjnej jaką jest borelioza, konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii. Kuracja jest stosunkowo długa, trwa kilka tygodni (najczęściej od 21 do 28 dni). W czasie antybiotykoterapii stosuje się również leczenie objawowe. Najpopularniejszymi antybiotykami stosowanymi w zakażeniach boreliozą są tetracykliny, minocyklina, penicylina, cefalosporyna czy metronidazol.
Borelioza – skutki uboczne
Skutki uboczne boreliozy mogą być różne i zależą od stadium choroby oraz indywidualnych predyspozycji organizmu.
W stadium początkowym (zaraz po zakażeniu) często występuje rumień wędrujący, który jest charakterystycznym objawem choroby. Inne objawy to ból mięśni i stawów, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, gorączka, dreszcze, uczucie osłabienia i brak apetytu.
W stadium rozsianym borelioza może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:
- zapalenie stawów (reumatoidalne zapalenie stawów)
- zapalenie serca (zapalenie osierdzia)
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (meningitis)
- zapalenie nerwów obwodowych (neuropatia)
- zapalenie skóry (erythema migrans)
Długotrwałe leczenie antybiotykami jest konieczne, aby zatrzymać rozwój choroby i zapobiec powikłaniom. Niektóre osoby mogą doświadczyć skutków ubocznych leczenia antybiotykami, takich jak biegunka, wymioty, bóle brzucha, bóle głowy i reakcje alergiczne.
Niestety, leczona lub co gorsza nieleczona borelioza, może dawać nieprzyjemne i długotrwałe (czasami do końca życia) skutki uboczne. Wśród najczęściej zdarzających się wymieniane są między innymi:
- skutki neurologiczne
- zapalenie mózgu
- zapalenie opon mózgowych
- porażenie nerwu twarzowego
- zapalenie nerwu wzrokowego
- boreliozowe zapalenie stawów
- powikłania krążeniowe
- zapalenie wsierdzia
- kardiomiopatia rozstrzeniowa
- zapalenie osierdzia
Dieta przy boreliozie
Dieta przy boreliozie powinna być bogata w witaminy i minerały, które pomagają wzmocnić układ odpornościowy. W diecie powinny dominować warzywa i owoce, które są źródłem przeciwutleniaczy i witamin. Należy także dostarczać organizmowi dużo białka, które jest niezbędne do budowy i odbudowy tkanek. W diecie powinno znaleźć się także dużo błonnika, który pomaga utrzymać zdrowy układ trawienny.
Warto też unikać cukru i produktów z białej mąki, ponieważ mogą one osłabić układ odpornościowy. Osoby z boreliozą powinny unikać też produktów zbożowych, które mogą zwiększać poziom zapalenia w organizmie, oraz alkoholu, który osłabia układ odpornościowy.