Wątroba to narząd wewnętrzny, który znajduje się u człowieka w górnej części jamy brzusznej, po lewej stronie. Pełni w naszym organizmie wiele cennych funkcji. Jej najistotniejszą funkcją jest przetwarzanie substancji odżywczych – tłuszczy, węglowodanów, białek, które docierają do niej bezpośrednio z przewodu pokarmowego. Rolą wątroby jest także produkcja białek, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wątroba oczyszcza organizm z toksyn, szkodliwych substancji – między innymi alkoholu, leków, toksyn. Jej zadaniem jest również magazynowanie cennych substancji, np. glikogenu, który jest bardzo ważnym węglowodanem oraz żelaza czy witamin A, D, E i K. Ludzka wątroba jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej uszkodzenie lub poważne choroby, takie jak marskość wątroby, mogą prowadzić do bardzo poważnych i groźnych komplikacji zdrowotnych.
Droga krwi do wątroby
Krew do wątroby dociera z tętnicy wątrobowej oraz żyły wrotnej.
Tętnica wątrobowa jest głównym źródłem krwi dostarczającej tlen i składniki odżywcze do wątroby. Tętnica wątrobowa bierze swój początek z aorty, największego naczynia krwionośnego w organizmie, i dostarcza krew bogatą w tlen do wątroby. Z kolei żyła wrotna jest głównym źródłem krwi, która wraca do wątroby po uzyskaniu tlenu i składników odżywczych z innych narządów i tkanek. Żyła wrotna bierze swój początek z żył głębokich nóg i dostarcza krew ubogą w tlen do wątroby. Krew z tętnicy wątrobowej i żyły wrotnej łączy się w wątrobie, gdzie jest przetwarzana i oczyszczana. Następnie krew jest transportowana do innych narządów i tkanek organizmu za pomocą tętnicy wrotnej.
Co to jest marskość wątroby?
Marskość wątroby jest bardzo poważnym schorzeniem, które w konsekwencji może prowadzić do powstania nieodwracalnych uszkodzeń wątroby. Jej bezpośrednim źródłem jest włóknienie miąższu wątroby, nazywane procesem bliznowacenia. W następstwie takiego procesu pojawia się tkanka łączna, która zakłóca prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Takie zmiany prowadzą do ograniczenia metabolizmu wątrobowego, powstania ciśnienia wrotnego oraz ostatecznie do niewydolności wątroby.
Choroba o której piszemy, czyli marskość wątroby niesłusznie kojarzona jest wyłącznie z alkoholizmem – może być ona również konsekwencją WZW B czy WZW C oraz innych schorzeń. W niektórych przypadkach nie da się nawet określić przyczyny wystąpienia marskości. Niestety leczenie marskości wątroby jest bardzo problematyczne, ponieważ nie ma skutecznego sposobu na odwrócenie uszkodzenia wątroby, do których już doszło. Można jedynie zatrzymać postępy choroby, wspomagać pracę działania organu i ograniczyć do minimum czynniki wpływające na pogłębienie schorzenia. W niektórych sytuacjach jedynym rozwiązaniem jest przeszczep wątroby.
W niektórych przypadkach marskość wątroby kończy się dla Pacjenta śmiercią – dochodzi do niej gdy rozwinie się sepsa lub zespół wątrobowo-nerkowy.
marskość wątroby- przyczyny
Jak już wspomniano, nie istnieje jeden powód powstawania marskości. Przyczyn może być wiele, co więcej mogą być one bardzo złożone. Do włóknienia wątroby i jej marskości mogą prowadzić zarówno choroby wirusowe, jak i metaboliczne, autoimmunologiczne, nadużywanie alkoholu i leków oraz stany zapalne i silne zatrucia. Do powszechnych przyczyn marskości wątroby należą:
- nadużywanie alkoholu
- nadużywanie leków hepatotoksycznych
- wirusowe zapalenie wątroby typu C oraz typu B
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby o przewlekłym charakterze
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby
- niedobór α-1-antytrypsyny
- stwardniające zapalenie dróg żółciowych
- choroba Wilsona
- zespół Budda-Chiariego
- hemochromatoza
marskość wątroby-objawy
Objawy marskości wątroby mogą być różne i mogą obejmować:
- Uczucie zmęczenia i brak energii.
- Brak apetytu.
- Nudności i wymioty.
- Wzdęcia brzucha.
- Ból w okolicach wątroby (w prawym górnym brzuchu).
- Żółtaczka (żółty odcień skóry i białek oczu).
- Pajączki na skórze
- Zaburzenia snu.
- Żółtaki
- Teleangiektazje
- Świąd skóry;
- Zmiany nastroju.
- Zmniejszenie masy ciała.
- Wzrost wielkości wątroby i/lub śledziony.
Wśród innych, mniej oczywistych objawów marskości wątroby wymienia się:
- wodobrzusze (powiększenie obwodu brzucha)
- poszerzone naczynia żylne na brzuchu
- wybroczyny na skórze
- krwawiące dziąsła
- skurcze mięśni
- przykurcz Dupuytrena
- wygładzona powierzchnia języka
Diagnostyka marskości wątroby
Diagnostyka marskości wątroby zazwyczaj rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem, podczas którego lekarz zbiera informacje na temat objawów, stosowanych leków, chorób współistniejących, a także nawyków zdrowotnych pacjenta, takich jak spożywanie alkoholu. Następnie lekarz przeprowadzi badanie fizykalne, podczas którego może wyczuć powiększenie wątroby lub śledziony.
Aby potwierdzić lub wykluczyć marskość wątroby, lekarz może zlecić szereg badań laboratoryjnych, takich jak:
- Badanie krwi – pozwala ocenić stan wątroby i innych narządów. Najważniejsze poza morfologią są parametry takie jak czas protrombinowy, stężenie bilirubiny, albumin oraz kreatyniny. Pomocne są również informacje o aktywności fosfatazy alkalicznej, aminotransferaz i γ-glutamylotranspeptydazy (GGTP).
- Badanie moczu – pozwala ocenić, czy w moczu znajdują się nieprawidłowe ilości białka lub cukru.
- Ultrasonografia – pozwala zobaczyć obraz wątroby i innych narządów za pomocą fali dźwiękowej.
- Tomografia komputerowa – pozwala uzyskać bardziej szczegółowe obrazy wątroby i innych narządów.
- Rezonans magnetyczny – pozwala uzyskać jeszcze bardziej szczegółowe obrazy wątroby i innych narządów.
Lekarz może również zlecić biopsję wątroby, podczas której pobierana jest niewielka ilość tkanek wątroby do badania pod mikroskopem. Biopsja pozwala uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat stanu tkanek wątroby i stopnia zmian marskich.
Jeśli marskość wątroby zostanie potwierdzona, lekarz opracuje plan leczenia dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i przyczyny choroby.
Leczenie marskości wątroby
Leczenie w przypadku marskości wątroby oparte jest głównie na spowalnianiu postępów choroby oraz wspieraniu prawidłowego funkcjonowania wątroby. Należy bezwzględnie wyeliminować wszystkie czynniki, które mogłyby pogłębić rozwijanie się marskości wątroby. Nie da się całkowicie wyleczyć marskości, ale można ją zatrzymać i uzyskać efekt cofania włóknienia narządu. W niektórych przypadkach konieczny jest przeszczep wątroby.
Leczenie marskości wątroby zależy od stopnia zaawansowania choroby i przyczyny, która ją spowodowała. Celem leczenia jest zahamowanie dalszego niszczenia wątroby i poprawa jej funkcji oraz zmniejszenie objawów. Oto kilka sposobów leczenia marskości wątroby:
- Zmiana diety – dieta o niskiej zawartości sodu i tłuszczów może pomóc zmniejszyć obciążenie wątroby i zapobiec jej dalszemu niszczeniu. Może być również konieczne ograniczenie lub całkowite wykluczenie alkoholu.
- Leki – lekarz może przepisać leki, takie jak leki przeciwbakteryjne, leki przeciwgrzybicze lub leki przeciwwirusowe, aby leczyć infekcje lub choroby, które mogą prowadzić do marskości wątroby. Leki te mogą również pomóc zmniejszyć obrzęk wątroby i poprawić jej funkcje.
- Terapia celowana – leki te działają na konkretne cząsteczki lub receptory, które mogą przyczyniać się do niszczenia wątroby.
- Transplantacja wątroby – w przypadku zaawansowanej marskości wątroby lub niewydolności wątroby, lekarz może zalecić transplantację wątroby. Transplantacja polega na wymianie chorej wątroby na zdrową od dawcy.
- Leczenie objawowe – lekarz może przepisać leki, takie jak leki przeciwbólowe lub leki przeciwdepresyjne, aby złagodzić objawy marskości wątroby, takie jak ból czy zmiany nastroju.
Jak uniknąć marskości wątroby? Profilaktyka
Marskości wątroby nie zawsze uda się uniknąć. Można jednak podjąć szereg działań, które pozwolą w znacznym stopniu ograniczyć ryzyko. Należą do nich zalecenia różnego typu:
- Unikaj nadużywania alkoholu. Nadmierne spożycie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju marskości wątroby.
- Stosuj zdrowe nawyki żywieniowe. Zdrowa dieta zawierająca dużo warzyw, owoców i białka może pomóc w utrzymaniu zdrowia wątroby. Unikaj tłustych, smażonych potraw i jedzenia zbyt dużej ilości soli.
- Stosuj zdrowe nawyki związane z aktywnością fizyczną. Regularne ćwiczenia fizyczne pomagają utrzymać zdrową wagę i zmniejszają ryzyko chorób serca, cukrzycy i niektórych chorób nowotworowych, co może również pomóc zapobiec marskości wątroby.
- Nie bierz niepotrzebnych leków. Niektóre leki, takie jak paracetamol, mogą uszkodzić wątrobę w przypadku nadmiernego lub długotrwałego stosowania.
- Zgłoś się do lekarza, jeśli masz objawy sugerujące marskość wątroby – im wcześniej zostanie rozpoznana marskość wątroby, tym większe są szanse na ratunek dla wątroby.